Adnoddau

Mae’r adroddiad hwn yn grynodeb o gamau sydd â’r nod o feithrin diwylliant cyffredinol o atgyweirio ac ailddefnyddio yng Nghymru erbyn 2050 ar gyfer ymgynghori â rhanddeiliaid. Gan gydnabod yr angen dirfawr am arferion atgyweirio ac ailddefnyddio yn wyneb heriau amgylcheddol ac adnoddau, mae’r ddogfen yn amlinellu camau y gellir eu gweithredu ar draws randdeiliaid a sectorau Cymru.

Mae’r arolwg Tracio Bwyd yn arolwg o ddinasyddion y DU sy’n casglu tystiolaeth am agweddau, gwybodaeth ac ymddygiad gwastraff bwyd. Dyma’r gyfres fwyaf a’r hiraf o’i fath, gan iddo gael ei gynnal gan WRAP ers 2007¹. Mae wedi’i ddylunio i hysbysu gweithgareddau WRAP ond hefyd i asesu unrhyw newidiadau mewn agweddau ac ymddygiad dros amser.

Mae’r adroddiad hwn yn darparu amcangyfrifon o’r swm a’r mathau o wastraff bwyd a diod a gynhyrchwyd gan gartrefi Cymru yn 2021/22. Edrycha’r adroddiad hefyd ar y rhesymau dros daflu, y gost ariannol, a’r allyriadau nwyon tŷ gwydr (NTG) sy’n gysylltiedig â bwyd wedi’i wastraffu.

Yn 2021, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei strategaeth uchelgeisiol ‘Mwy nag Ailgylchu’ sy’n amlinellu ei gynllun i wireddu economi gylchol yng Nghymru. Er mwyn helpu i ddeall ymddygiad dinasyddion ac olrhain eu cynnydd o ran ailddefnyddio, atgyweirio a rhentu/prydlesu, mae WRAP wedi ailwampio ei arolwg 3R o 2015 (Lleihau, Ailddefnyddio, Ailgylchu/Reduce, Reuse, Recycle).

Arolwg blynyddol o aelwydydd y Deyrnas Unedig yw'r Traciwr Ailgylchu, sy’n casglu tystiolaeth ar agweddau, gwybodaeth, ac ymddygiad ailgylchu. Dyma’r mwyaf a’r hiraf o’i fath, gan iddo gael ei gynnal gan WRAP ers 2004.  

Mae’r arolwg yn defnyddio dull gor-samplo yng Nghymru i ddarparu sampl cadarn, eang o ddinasyddion Cymru. Gwnaethpwyd gwaith maes ar-lein, o 20 – 30 Mawrth 2023. Cynhaliwyd cyfanswm o 5,343 o gyfweliadau ledled y Deyrnas Unedig gydag oedolion sydd â chyfrifoldeb dros ddelio â’r sbwriel ac ailgylchu gartref. Roedd hyn yn cynnwys sampl o 1,004 o oedolion yng Nghymru. Mae’r sampl yn cyd-fynd â phroffil hysbys Cymru, gyda chwotâu wedi’u gosod ar gyfer oedran, rhywedd a rhanbarth.

Mae traciwr ailgylchu Ailgylchu Nawr yn rhoi cipolwg ar agweddau dinasyddion y DU tuag at ailgylchu yn ogystal â gwell dealltwriaeth o'u hymddygiad sy'n gysylltiedig ag ailgylchu. Mae'n arolwg blynyddol o ddinasyddion y DU sy'n casglu tystiolaeth ar agweddau, gwybodaeth ac ymddygiad ailgylchu. Dyma'r mwyaf o'i fath a’r un sydd wedi rhedeg hiraf,, wedi cael ei gynnal gan WRAP ers 2004.

Dadansoddiad cyfansoddiad gwastraff tecstilau a gasglwyd ar garreg y drws ac o ganolfannau HWRC.

Nod y dadansoddiad cyfansoddiad oedd deall mwy am ansawdd y deunydd o fewn ffrydiau canolfannau ailgylchu gwastraff y cartref (household waste recycling centres/HWRC) a chasgliadau ar garreg y drws, a’i botensial ar gyfer ei ailddefnyddio.

Rhwng 2019 - 2022, mae WRAP wedi gweithio ar y cyd â mwy nag 20 o sefydliadau partner, gan gynnwys busnesau yng Nghymru, i gyflawni pedwar a sefydliadau academaidd prosiect cadwyn gyflenwi.

Mae'r astudiaethau achos canlynol yn nodi'r rhwystrau a'r hyn a ddysgwyd o'r treialon. Ariannwyd y treialon gan Lywodraeth Cymru.

Mae’r Nodyn Cynghori hwn wedi’i ddylunio i roi cyngor i ddylunwyr safleoedd gwastraff, gweithredwyr safleoedd gwastraff, swyddogion draenio awdurdodau lleol yng Nghymru, a chyrff cymeradwyo systemau draenio cynaliadwy (sustainable drainage system/SuDS) (sustainable drainage system approval bodies/SAB), ar gymhwyso gofynion SuDS yng Nghymru, yn benodol ar gyfer safleoedd gwastraff.

Mae’r adroddiad hwn yn tynnu ynghyd sawl ffrwd o waith (adroddiadau, arolygon a chyflwyniadau) a gwblhawyd gan bartneriaid fel rhan o beilot Cynllun Dychwelyd Ernes Digidol (Digital Deposit Return Scheme/DDRS) yng Nghonwy, a gynhaliwyd yn ystod Mehefin a Gorffennaf 2021.

Yn 2020, gofynnodd Llywodraeth Cymru i WRAP Cymru, drwy’r Rhaglen Newid Gydweithredol, ymgymryd ag asesiad ar lefel uchel o effeithiau posibl Cynllun Dychwelyd Ernes (Deposit Return Scheme/DRS) ar wasanaethau casglu gwastraff awdurdodau lleol Cymru.

Yn 2019, comisiynwyd Rhaglen Newid Gydweithredol WRAP Cymru (Collaborative Change Programme CCP) gan Lywodraeth Cymru (LlC) i baratoi adroddiad i roi ymateb manwl i argymhelliad A2 yn adroddiad¹ "Rheoli Gwastraff yng Nghymru: Ailgylchu Trefol” a baratowyd ar gyfer Archwilydd Cyffredinol Cymru gan Swyddfa Archwilio Cymru (SAC), dyddiedig 15fed Tachwedd 2018.